Değerli Veliler,
Sınavlara hazırlanan öğrencilerin desteklenmesi kadar, ailelerin sürece uyum sağlamaları ve güçlendirilmesi de büyük önem taşımaktadır. Çocuklarınızın kendi istekleriniz doğrultusunda yetişmesini istiyorsunuz fakat onlar değişme ve gelişme içinde sizden farklı bir kişilik geliştiriyorlar. Onları anlamaya ve dinlemeye çalışın. Kurallarınız ve yasaklarınız elbette olacaktır fakat özgürlüklerini tümden sınırlamayın. Bu durum sorunların çözülmesini azaltmaz; aksine daha büyük sorunlara sebebiyet verir. Onlara bağırmayın, o zaman sesinizi duymazlar. İstek ve yönlendirmelerinizi uygun ses tonu ve düzgün dil seçimi ile aktarın. Bunlar veli-çocuk iletişimini güçlendirecektir.
Onlara yanılma payı ve hata yapma hakkı tanıyın. Hatalarının sonuçlarını kendileri görürse daha iyi öğrenir ve sorumluluk bilinci geliştirirler. Yeteneklerinin üstünde şeyler beklemeyin, başarabilecekleri işleri yapmalarını bekleyin onlara güvendiğinizi belli edin. Destekleyin, çabalarını övün. Onları başkaları ile kıyaslamayın. Yaşlarının üstünde olgunluk beklemeyin ve süre tanıyın. Her zaman yüzde yüz dürüst olamayabilirler. Her hatada onları köşeye sıkışmış gibi hissettirmeyin. Böyle hissettikleri takdirde yalana daha çok sığınma eğilimi gösterirler. Onları aşağılamayın ve başkalarının yanında onurunu kırmayın. Hatalı olduğunuzu fark ettiğiniz anda özür dilemekten çekinmeyin, bu sizi onlara yakınlaştırır. Onlardan örnek çocuk olmalarını isterseniz, sizden kusursuz anne-baba olmanızı beklerler. Ancak hiçbirimiz kusursuz değildir. Aile kişinin kendisini en rahatta hissetmesi gereken konfor alanıdır. Bu sebeple onları kusurlarıyla kabullendiğinizi gösterin. Bu şekilde kabul görmüş ailede yetişen çocuklar, toplum içinde çok daha özgüvenli bireylere dönüşür. Veli rehberliği, çocuğunuzla birbirinizi daha iyi anlamanız ve tanımanız için uzman rehberlik servisi tarafından hazırlanmıştır.
Sınav Kaygısı Nedir?
Anne babaların beklentilerinin yüksek oluşundan ötürü sınavlar, öğrencide büyük bir baskı oluşturur. Sınavın oluşturduğu stres ve kaygı, gerilimle birlikte gençlerde karamsarlığa ve ümitsizliğe yol açar. Başaramama korkusu, kaygı düzeyini giderek yükseltir.
Sınav Kaygısı Yaşayan Öğrenciler Nasıl Davranır?
Davranış Belirtileri: Devamlı hareket halinde ve elini kolunu koyacak yer bulamama durumu. Konuşma esnasında devamlı vücudunun bir parçası ya da kıyafetleriyle oynuyorsa, gergin ve sıkıntılı davranıyorsa çocuğunuz kaygıya kapılmıştır. Bu durumlarda karar alma becerisi düşer ve tutarsız davranışlar artar
Duygusal Belirtiler: Yanlış anlamalar fazlaysa, alıngan ve güvensiz tepki veriyorsa, eleştiriye kapalı ya da çok fazla eleştiriyorsa, olayları kişiselleştiriyorsa sınav kaygısına girmiştir. Bu durumda sosyal davranışlarında çeşitli sorunlar başlar.
Zihinsel Belirtiler: Kaygı ile beyinde artan stres kaygıları, beynin normal işleyişini bozar. Beyin algılama, anlama ve hafızaya kaydetmek için kullanacağı enerjiyi kaygı düzenini indirmek için kullanır. Bu durum dikkati toplayamama konsantrasyon bozukluğu gibi sorunlara yol açar.
Sınav Kaygısının Oluşmasında Etkili Olan Düşünceler
- “Tüm bildiklerimi unutmuş gibi hissediyorum”
- “Bu bilgiler benim ne işime yarayacak ki”
- “Sınavda kesinlikle başarılı olmalıyım”
- “Çok fazla konu var nasıl yetiştireceğim”
- “Sınavım kesinlikle kötü geçecek”
- “Başarısız olursam annem-babam ne der”
- “Sınav benim için her şeydir”
Kaygıyla Baş Etmek İçin Bu Düşünceleri Alternatifleri İle Değiştirmek Gerekir
- “Tüm bildiklerimi unutmuş olduğumu düşünsem de gerektiğinde hatırlayabiliyorum”
- “Bu öğrendiklerim gelecekte işime yarayabilir”
- “Sınav hayatımın anlamı değildir”
- “Sınavda elimden geleni yapacağım, başarılı ya da başarısız da olsam ailem beni sever”
- “Sınavda başarılı olmazsam bu hayatımın sonu olmaz”
- “Eğer sistemli çalışırsam ne kadar çok kişi sınava girerse girsin başarabilirim”
- “Çok fazla konu var ama zamanımı iyi planlarsam hepsini yetiştirebilirim”
Sınav Kaygısına Neden Olan Anne-Baba Davranışları Nelerdir?
Öğrenciler Farklı düzeyde sınav kaygısı yaşarlar ve velilerde bu kaygıya ortak olurlar. Bu nedenle anne-baba olarak öncelikle siz kendinizi rahatlatın ki çocuğunuz sizi örnek alarak kaygıyı yenmeyi başarsın. Çocuğunuzun başarısını ya da başarısızlığını tüm geleceğini belirleyecek unsur olarak görmeyin. Olumsuz eleştirileriniz, yargılamalarınız ve suçlamalarınız onun kendisine olan güvenini azaltacaktır.
- “Ya rezil olursak”
- “Kazanamazsan başkaları ne der
- “Bak komşunun oğluna/kızına neler başardı”
- “Sınav bizim için her şey”
- “Varımızı yoğumuzu harcadık”
- “Saçımızı süpürge ettik”
- “Bizim zamanımızda imkanlar azdı, şimdi fazla”
- “Bu sınavda başarılı olursa hayatı kurtulacak”
- “Akrabaların çocukları kazandı, o da kazanmalı”
Şeklinde ifadelerle çocuğunuzu değerlendirmeniz, onları kaygılandırır. Çocuğunuzun yapabilecekleri ile örtüşmeyen beklentiler içerisine girmemeli onun yeteneklerine ve farklılıklarına dikkat etmelisiniz. Gerçekçi olmalısınız, fazlasını beklemeniz kaygıyı artırır.
Anne ve Babalar Ne Yapmalı?
- Çocukların ders çalışması için uygun orta hazırlayın
- Ders çalışmaları konusunda gözlemci, gerektiğinde destekçi olun
- Sınavda sorumlu oldukları konuları/kazanımları takip edin
- Çocuklarınızın dinlenmelerine ve diğer etkinliklere zaman ayırmasına destekçi olun
- Çocuğunuzun hata yapabileceğini kabul edin
- Yanlışlarını sık sık dile getirmek yerine, çözüm odaklı ve pozitif olun
- Sevginizi saklamayın, çocuğunuza değer verdiğinizi gösterin
- Komşunun çocuğu gibi başarı göstermesini beklemeyin, aksi takdirde o da komşunuz gibi anne baba olmanızı ister
- Çocuklarınız için yaptıklarınızı sürekli hatırlatarak yüzlerine vurmayın
Sorunları Nasıl Çözebiliriz?
Çocuklarımızla yaşadığımız en büyük sorun; beklentilerimizin karşılanmamasıdır. Anne-baba olarak biz sınavda başarılı olmasını isteriz, onun ise resimde başarılı olmak gibi bir hedefi vardır. Okuldan/dershaneden gelir gelmez ders çalışmalarını isteriz. Onlar; arkadaşlarıyla vakit geçirmek, eğlenmek, bilgisayarla vakit geçirmek isterler. Biz onların bizim istediğimiz gibi davranmasını bekleriz, onlar ise kendi istedikleri gibi davranmak ister. Anne ve babalar emeklerinin boşa çıkmasından korktukları için iletişim sorunları yaşamaktadırlar. Fakat çocukların beklentileri yetişkinlerden farklı olabiliyor. Bu farklılık sorunların yaşamasına neden olur. Hayattan ne istiyorlar? Beklentileri neler? Onlarla bu şekilde konuşarak ileriyi görmesine yardımcı olabilirsiniz.
Sorun Çözme Basamakları
- Sorunu Tanımlayın: Anne baba olarak neyi sorun olarak gördüğünüzü çocuğunuza anlayacağı şekilde ifade edin. Sorun karşısında neler hissettiğinizi, hangi kaygıları taşıdığınızı, sorunun devam etmesi halinde neler yaşanacağını ona yumuşak bir dille ifade edin.
- Birden Fazla Çözüm Yolu Geliştirin: Sorun ne olursa olsun tek bir çözüm yolu olduğuna kendinizi şartlandırmayın. Çocuğunuzla bir araya gelerek beyin fırtınası yapın. Birlikte yapacağınız çalışma hem çocuğunuzla iletişiminizi güçlendirir hem de yaratıcı çözümler üretmenizi sağlar.
- Çözüm Yollarını Değerlendirin: Geliştirdiğiniz çözüm yollarını en uygulanabilir olandan en kötü olana doğru sıralayabilirsiniz. Her çözüm yolunun artılarını ve eksilerini belirleyip çocuğunuzla karşılıklı konuşmalısınız.
- En iyi Çözümde Anlaşın: Birden fazla çözüm yolunu gözden geçirdikten sonra en iyi çözüm yoluna ulaşmış olmalısınız. Hem sizi hem Çocuğunuzu mutlu edecek aynı zamanda sorunun ortadan kalkmasını sağlayacak çözüm yoluna karar verin.
- Çözümü Uygulayın: Çözüm ayrıntılarını konuşun herkes sorunun çözümü için neler yapması gerektiğini bilmelidir.
- Çözümü Gözden Geçirin: Bir çözümün gerçekten uygulanabilir olup olmadığını, denemeden anlamak çok zordur. Çözümü bir süre uyguladıktan sonra çocuğunuzla tekrar bir araya gelin. Çünkü süreç içerisinde bir takım değişiklikler yapmanız gerekebilir.
